Abstrakt
Celem podjętych w pracy badań było sprawdzenie, czy barwniki stosowane zwyczajowo do nadania wyrobom włókienniczym estetycznego wyglądu, mogą na tyle poprawić ich właściwości barierowe wobec szkodliwego promieniowania UV, że wyrób można by klasyfikować jako ochronny.
Jednocześnie uznano, że należy zweryfikować tezę, spotykaną w literaturze, wskazującą na istnienie związku między barwą wyrobu a jego barierowością. Założono, że decydujące znaczenie w tym względzie ma budowa chemiczna barwnika i polimeru włóknotwórczego.
Wybór klasy badanych barwników (monoazowe barwniki zawiesinowe – pochodne p-amino-p’-nitro-azobenzenu) i polimerów włóknotwórczych (poliamidi poliester) pozwalał założyć, że barwniki te tworzą we włóknie roztwór stały. W oparciu o to założenie opracowano matematycznofizyczne modele wybarwionego wyrobu tekstylnego jako filtru optycznego, pochłaniającego i rozpraszającego promieniowanie UV. Analiza transmitancji wybarwionych tekstyliów przy wykorzystaniu opracowanych modeli pozwoliła sklasyfikować badane barwniki jako absorbery promieniowania UV. Potwierdzono, że zdolność barwnika do powiększania barierowości tekstyliów w obszarze UV zależy przede wszystkim od budowy chemicznej barwnika i polimeru włóknotwórczego.
Bibliografia
www.who.int/entity/uv/publications/proUVrad.pdf
Gambichler T. i in.: Protection against ultraviolet radiation by commercial summer clothing: need for standardised testing and labelling. BMC Dermatology 2001, 1:6
Gambichler T. i in.: UVA and UVB Transmission of Fabrics: Critical Wavelength Based on Absorbance and Effective Dose. Exogenous Dermatology 2002, 1, 290.
Dummer R., Osterwalder U.: UV transmission of summer clothing in Switzerland and Germany. Dermatology 2000, 200, 81.
Adam J.: Sun-protective clothing. J Cutan Med Surg. 1998, 3, 1, 50.
Gambichler T. i in.: Role of clothes in sun protection. Recent Results Cancer Res. 2002, 160, 15.
PN-EN 13758-1 Tekstylia. Właściwości ochronne przed działaniem promieniowania UV. Część 1: Metoda badania płaskich wyrobów włókienniczych.
Australian/New Zeland Standard AS/NZS 2604 (1993) (poprawiona w 1997 i w 1998 roku).
PN-79/T-06590 Ochrona przed promieniowaniem optycznym. Mierniki promieniowania nadfioletowego.
Praca zbiorowa. Kryteria zdrowotności środowiska. Promieniowanie UV. Instytut Medycyny Pracy. Łódź 1996 r.
Palacin F.: Textile Hochveredlung schützt vor UV-Strahlung. Textilveredlung 1996, 31, 11/12, 235.
Palacin F.: Textilausrüstung schützt vor UV-Strahlung. Melliand Textilberichte 1997, 7/8, 519.
Achwal W.B.: UV protection by textiles. Colourage 2000, 4, 50.
Reinert G. i in.: Sonnenschutzeigenschaften textiler Flächen und deren Verbesserung. Textilveredlung 1996, 31, 11/12, 227.
Böhringer B. i in.: UV-Schutz durch Textilien. Melliand Textilberichte 7-8, 1997, 522.
Laperre J., Gambichler T.: Sun protection offered by fabrics: on the relation between effective doses based on different action spectra. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 2003, 19, 1, 11.
Kaspar K. i in.: Bestimmung des UV-Schutzes von leichten Sommergeweben in vitro und in vivo. Textilveredlung 1999, 6, 536.
Fössel M. i in.: Praktische Erfarungen mit Solartex-Produkten bei der Ausrüstung von Sonnenschutzkleidung. Melliand Textilberichte 1997, 7/8, 515.
Davis S. i in.: Clothing as protection from ultraviolet radiation: which fabric is most effective? Int. J Dermatol. 1997, 36, 5, 374.
Urbańczyk G.W.: Fizyka włókna. Wyd. PŁ, 2002.
Rydzewska D.: Spektrofotometryczna analiza przebiegu zjawiska płowienia wybarwień wyrobów włókienniczych. Praca doktorska (Wydział Włókienniczy PŁ), Łódź 1970.
Dumitrescu I., Visileanu E., Niculescu M.: Odzież ochronna przeciw promieniowaniu nadfioletowemu. Referat wygłoszony na Konferencji Ekotextil 1999 r.
Knittel D. i in.: Transmissionsmessungen an Textilien. Melliand Textilberichte, 1999, 4, 281.
Jędrzejewski W.: Wpływ promieniowania UV na organizmy żywe i ich ochrona przez stosowanie określonych wyrobów włókienniczych. Przegląd Włókienniczy 1995, 10,16.
Jędrzejewski W.: Wpływ promieniowania UV na organizmy żywe i ich ochrona przez stosowanie określonych wyrobów włókienniczych. Przegląd Włókienniczy 1995, 11, 21.
www.gsf.de/flugs/UV_Schutz_Textilien.pdf
Abidi N. i in.: Cotton fabric and UV-protection. Reprinted from the “Proceedings of the Beltwide Cotton Conference” 2001, 2, 1301.
Schuller M. I.: Remington W.R., Dis. Farad. Soc. 1954, 16, 201.
Gawłowski A.: Synteza i właściwości barwników azowych pochodnych N-benzyloaniliny. Praca doktorska (Wydział Chemiczny PŁ), Łódź 1986.
Riva A., Algaba I.M., Pepio M.: Action of a finishing product in the improvement of the ultraviolet protection provided by cotton fabrics. Modelisation of the effect. Cellulose 2006, 6, 13, 697.
Algaba I., Pepio M., Riva A.: Modelisation of the Influence of the treatment with Two Optical Brighteners on the Ultraviolet Protection Factor of Cellulosic Fabrics. Ing. Eng. Chem. Res. 2007, 46, 2677.