Słowa kluczowe
szczupłość,
rolnictwo.
Jak cytować
Abstrakt
Ludzkość od zarania dziejów zmaga się ze zjawiskiem głodu, którego likwidacja zależy od produkcji żywności i jej dystrybucji. Pomimo coraz lepszej efektywności, rolnictwo nie jest w stanie nadążyć za rosnącą liczbą konsumentów i ich rosnącymi wymaganiami, przy równoczesnej konieczności zachowania troski o stan środowiska naturalnego. Innowacyjność, która może zapobiec negatywnym skutkom globalnych problemów (m.in. zmiany klimatyczne, niedobór surowców czy zmiany demograficzne) stanowi dzisiaj priorytet dla Komisji Europejskiej (KE, 2010b). Idea zrównoważonego rozwoju rolnictwa to silny bodziec do wdrożenia nowoczesnych metod i koncepcji zarządzania w gospodarstwach rolnych. Metoda szczupłego zarządzania może podnieść efektywność realizowanych działań, zwiększyć wydajność i zminimalizować marnotrawstwo środków produkcji z korzyścią dla środowiska naturalnego. W artykule po raz pierwszy w polskiej literaturze zaprezentowano metodę szczupłego zarządzania w rolnictwie. W tym celu przedstawiono wskaźniki mające wpływ na synergię szczupłych i zielonych systemów zarządzania (Reis, 2018) w gospodarstwie rolnym. W pracy wykorzystano metody przetwarzania danych, takie jak analiza literatury przedmiotu oraz synteza.
Bibliografia
Abrahamson E., 1991, Managerial fads and fashions: The diffusion and rejection of innovations, Academy of Management Review, 16 (3), ss. 586-612.
Abrahamson E., 1996, Management fashions, Academy of Management Review, 21, 254-285.
Abrahamsson L., 2009, Att a terstalla ordningen, Umea, Borea Bokförlag.
Achanga P., Shehab E., Roy, R., Neider G., 2005, Critical success factors for Lean implementation within SMEs, Department of Enterprise Integration, Cranfield University, Cranfield, https://doi.org/10.1108/17410380610662889.
Adamus W., Gręda A.,2005, Wspomaganie decyzji wielokryterialnych w rozwiązywaniu wybranych problemów organizacyjnych i menedżerskich, Badania Operacyjne i Decyzje, nr 2.
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Restrukturyzacja małych gospodarstw [dostęp: 09.08.2018] http://www.arimr.gov.pl/aktualnosci/artvkuly/restrukturvzacia-malych-gospodarstw-1.html
Andersson C., Hanna Andersson H., 2014, Lean leadership – The Toyota Way in Agricultural Firms, Master’s thesis, Advanced level Agricultural Programme – Economics and Management, Degree thesis No 879, ISSN Uppsala, ss. 1401-4084 [dostęp 11.09.2018] https://stud.epsilon.slu.se/7214/1/Andersson_et_al_140826.pdf.
Andersson K., Eklund J., 2003, Lean Projects and Sustainability in the Swedish Agricultural Sector, Presented at the International HELIX Conference, Linköping, 12-14 June 2013 [data dostępu 12.06.2019] http://kth.diva-portal.org/smash/get/diva2:682005/FULLTEXT01.pdf.
Balmer-Hansen C., Stochholn-Normand J., Simonsen M., 2013, The skilled Lean leader. Horsholm: Borsens Forlag.
Banaszyk P., Punkt rozdzielenia jako determinanta więzi międzyorgaznizacyjnych przedsiębiorstw, Problemy Zarządzania, Vol. 13, nr 1 (50), t. 1: 13-28, https://doi.org/10.7172/1644-9584.50.1.
Berglund M., Melin M., Rydberg A., Sundström B., Österberg K., 2011, Konkurrenskraftigare grisföretagare med Lean-Metodik för hur Lean kan introduceras pä
slaktgrisgärdar. Uppsala: Institutet för jordbruks- och miljö teknik. JTI rapport lantbruk och industri 399.
Bodek N., 2008, Leadership is Critical to Lean, Vancouver: Manufacturing Engineering.
Boiral O., 2006, Global warming: should companies adopt a proactive strategy?, Long Range Planning, 39 (3), ss. 315-330, https://doi.org/10.1016/j.lrp.2006.07.002.
Boje D.M., Winsor R.D., 1993, The resurrection of Taylorism: Total quality management’s hidden agenda, Journal of Organizational Change Management, Vol. 6 (4), ss. 57-70, https://doi.org/10.1108/09534819310042740.
Cabral I., Grilo, A., Cruz-Machado V., 2012, A decision-making model for lean, agile, resilient and green supply chain management, International Journal of Production Research, Vol. 50, s. 4830-4845, http://dx.doi.org/10.1080/00207543.2012.657970.
Chandler A.D. Jr., 1962, Strategy and Structure: Chapters in the History of the American Industrial Enterprise, Cambridge, MA: MIT Press.
Charvat J., 2003, Project Management Methodologies: selecting, implementing, and supporting methodologies and processes for projects, New Jersey: John Wiley & Son, Inc.
CMMI, 2017, CMMI product team from the software engineering institute, Carnegie Mellon University [data dostępu: 12.12.2018] http://resources.sei.cmu.edu/library/asset-view.cfm?AssetID=9661.
Colgan C., Adam G., Topolansky F., 2013, Why try Lean? A Northumbrian Farm case study, International Journal of Agricultural Management, Volume 2, Issue 3, ss. 170-181, https://doi.org/10.5836/ijam/2013-03-06.
Daily B.F., Huang S., 2001, Achieving sustainability through attention to human resource factors in environmental management, International Journal of Operations & Production Management, 21(12), ss. 1539-1552, https://doi.org/10.1108/01443570110410892.
Dhingra R., Kress R., Upreti G., 2014, Does lean mean green?, Journal of Cleaner Production, Vol. 85, s. 1-7, https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2014.10.032.
Doolen T., Hacker M., 2005. A Review of Lean Assessment in Organisations: An Exploratory Study of Lean Practices by Electronics Manufacturers, Oregon: Journal of Manufacturing Systems, Volume 24, No. 1, https://doi.org/10.1016/S0278-6125(05)80007-X.
Dyrendahl C., Granath J., 2011, Lean for lantbruksforetaget : utvardering av industriellt managementsystem i agrar context, Second cycle, A1E, Uppsala: SLU, Dept. of Economics.
Edenbrandt A., 2012, Tillväxt, specialisering och diversifiering – hur har jordbruksföretagen förändrats de senaste 20 åren? [Growth, specialisation and diversification – how have farms developed over the past 20 years?] [In Swedish] Report 2012:2. Lund: AgriFood Economics Centre [dostępny online 28.11.2018] https://www.agrifood.se/Files/AgriFood_Rapport_20122.pdf.
Ejdys J., 2010, Za i przeciw normalizacji systemów zarządzania. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 3(4), 67-80.
Eklund J., 2000, Development work for quality and ergonomics, Applied Ergonomics, 31, ss. 641-648, https://doi.org/10.1016/S0003-6870(00)00039-9.
Fercoq A., Lamouri S., Carbone V., 2016. Lean/green integration focused on waste reduction techniques, Journal of Cleaner Production, Vol. 137, ss. 567-578, https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2016.07.107.
Florek-Paszkowska A., Cymanow P., 2013, Zrównoważona produkcja elementem determinującym wzrost wartości przedsiębiorstwa – analiza przy pomocy metody AHP/ANP, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 786, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, nr 64/1, ss. 21-31.
Food Chain Centre. (2007) FCC Completion Report 2007, www.foodchaincentre.com/cir.asp?type=3&
Forrester P.L., Shimizu U.K., Soriano-Meier H., Garza-Reyes J.A., Cruz Basso L.F., 2010, Lean production, market share and value creation in the agricultural machinery sector in Brazil, Journal of Manufacturing Technology Management, Vol. 21, Issue: 7, ss. 853-871, https://doi.org/10.1108/17410381011077955.
Haden S.S.P., Oyler, J.D., Humphreys, J.H., 2009, Historical, practical, and theoretical perspectives on green management: an exploratory analysis, Management Decision, 47, ss. 1041-1055, https://doi.org/10.1108/00251740910978287.
Hammer M., 2007, The Process Audit, Harvard Business Review, Vol. 85, No. 4.
Hanna M.D., Newman W.R., Johnson P., 2000, Linking operational and environmental improvement through employee involvement, International Journal of Operations & Production Management, 20(2), ss. 148-165, https://doi.org/10.1108/01443570010304233.
Hansson H., 2007, Strategy factors as drivers and restraints on dairy farm performance: Evidence from Sweden, Swedish University of Agricultural Sciences, Uppsala, https://doi.org/10.1016/j.agsy.2007.03.002.
Hart S.L., Milstein M.B., 2003, Creating sustainable value, Academy of Management Executive, 17 (2), ss. 56-69, https://doi.org/10.5465/ame.2003.10025194.
Hartman B., 2015, The Lean Farm: How to Minimize Waste, Increase Efficiency, and Maximize Value and Profits with Less Work, Chelsea Green Publishing.
Hines P., Holweg M., Rich N., 2004, Learning to Evolve – A Review of Contemporary Lean Thinking, Cardiff: International Joournal of Opperations and Management, Vol. 24, No. 10, ss. 994-1011, https://doi.org/10.1108/01443570410558049.
Howison J., 2009, A Tough “Cell”: Implementing Lean at Toledo Jeep, New York: Critical sociology, https://doi.org/10.1177%2F0896920509337614.
Jain A., Nandakumar K., Ross A., 2005, Score normalization in multimodal biometric Systems, Pattern Recognition, 38, ss. 2270-2285, https://doi.org/10.1016/j.patcog.2005.01.012.
Johnson&Johnson, 2011, Environmental Training and Education, October 2011.
KE, 2010a, Komunikat Komisji z dn. 3 marca 2010 r. – Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, Bruksela: Komisja Europejska KOM (2010) 2020, wersja ostateczna.
KE, 2010b, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów z dnia 6 października 2010 r. – Projekt przewodni strategii Europa 2020 – Unia innowacji, Bruksela: Komisja Europejska COM 546, wersja ostateczna.
Kemp D.R., Girdwood J., Parton K.A., Charry A.A., 2004, Farm management – rethinking directions. Sydney: AFBM Journal, ss. 36-44. https://doi.org/10.22004/ag.econ.120917.
King A., Lenox, M., 2001, Lean and Green? An Empirical Examination of the Relationship between Lean Production and Environmental Performance. Production and Operations Management, 10(3), ss. 244-256, https://doi.org/10.1111/j.1937-5956.2001.tb00373.x.
Klassen R., 2001, Plant-Level Environmental Management Orientation: The Influence of Management Views and Plant Characteristics, Production and Operations Management, 10(3), ss. 257-275, https://doi.org/10.1111/j.1937-5956.2001.tb00374.x.
Klimczuk-Kochańska, Marczewska M., 2016, Zarządzanie operacyjne, [w:] Klincewicz K., (red.), Zarządzanie, organizacje i organizowanie – przegląd perspektyw teoretycznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, http://timo.wz.uw.edu.pl/zoo.
Klincewicz K., 2006, Management fashions: turning bestselling ideas into objects and institutions, New Brunswick, NJ: Transaction Publishers, https://doi.org/10.4324/9780203786536.
Klincewicz K., 2016, Zarządzanie, organizacje i organizowanie – inspiracje teoretyczne i próby systematyzacji, [w:] Klincewicz K. (red.), Zarządzanie, organizacje i organizowanie – przegląd perspektyw teoretycznych, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa [dostępny online 18.08.2016] http://timo.wz.uw.edu.pl/zoo.
Kosieradzka A., Smagowicz J., 2016, Analiza porównawcza modeli dojrzałości organizacji, [w:] Ćwiklicki M., Jabłoński M., Mazur S. (red.), Współczesne koncepcje zarządzania publicznego. Wyzwania modernizacyjne sektora publicznego, Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej.
Krafcik J.F., 1988, The triumph of the lean production system, MIT Sloan Management Review, Fall [data dostępu: 27.04.2017] https://www.lean.org/downloads/MITSloan.pdf.
Kurdve M., Hanarp P., Chen X., Qiu X., Zhang Y., Stahre J., Laring J., 2011, Use of environmental value stream mapping and environmental loss analysis in lean manufacturing work at Volvo, Volume: Proceedings of the 4th Swedish Production Symposium, Conference: the 4th Swedish Production Symposium, Lund, Sweden, 3-5 May.
Leeuwis, C., 2000, Learning to be Sustainable. Does the Dutch Agrarian Knowledge Market Fail?, The Journal of Agricultural Education and Extension 7 (2), ss. 79-92, https://doi.org/10.1080/13892240008438809.
Leite, C., 2014, Geometria Plana e Trigonometria, Intersaberes Manufacturer, McGraw-Hill: New York.
Looy A., 2014, Business Process Maturity: A Comperative Study on a Sample of Business Process Maturity Model, Springer International Publishing, https://doi.org/10.1007/978-3-319-04202-2.
Metall, 2003, Industriarbetarna och lean production, Stockholm: Metall.
Metcalf A.Y., 2012, Green Culture: The impact of employee environmental culture, Conference Paper Southeast Decision Sciences Institute, https://doi.org/10.13140/RG.2.1.2455.1929.
Nogalski B., Niewiadomski P., 2013, Implementacja wybranych metod szczupłego zarządzania produktem w elastycznym zakładzie wytwórczym, [w:] Skalik J., Kacała J. (red.), Zmiana warunkiem sukcesu. Współczesne uwarunkowania i mtody wspomagania procesu zarządzania zmianami, Prace Naukoawe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 277, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
Nogalski B., Niewiadomski P., 2016, Szczupła produkcja – próba oceny poziomu jej realizacji w wybranych przedsiębiorstwach wytwórczych, Rozdział 1, ss. 15-39,
[w:] Rymaniak J. (red.), Współczesne domeny zarządzania: decyzje menedżerskie - PPO i CSR - modele biznesu, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Gdańsku, Wyd. CEDEWU, Tom 44.
Nogalski B., Walentywnowicz P., 2007, Lean management, jako koncepcja podwyższania bezpieczeństwa ekonomiczno-finansowego firmy, [w:] Grzybowski M., Tomaszewski J. (red.), Bezpieczeństwo w administracji i biznesie, Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu im. Eugeniusza Kwiatkowskiego w Gdyni, Gdynia.
OGC, 2007, Zarządzanie ryzykiem: przewodnik dla praktyków, TSO, Londyn.
Ozcelik A.E., 2016, Driving initiatives for future improvements of specialty agricultural crops, Vol. 121, Computers and Electronics in Agriculture, ss. 122-134, https://doi.org/10.1016/j.compag.2015.12.001.
Paulk M.C., Weber C.V, Curtis B., Chrissis M.B., 1995, The Capability Maturity Model: Guidelines for Improving the Software Process. SEI series in software engineering. Reading, Mass.: Addison-Wesley.
Raport Central Intelligence Agency (CIA), The World Factbook, Labor force by occupation [dostęp: 09.08.2018] https://www.cia.gov/library/publications [64] Raport Głównego Urzędu Statystycznego, 2017, Charakterystyka gospodarstw rolnych w 2016 r. Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa, ss. 56-60, 138-139, http://stat.gov.pl/
Ravasi D., Schultz M., 2006, Responding to Organizational Identity Threats: Exploring the Role of Organizational Culture, Academy of Management Journal, 49(3) ss. 433-458, https://doi.org/10.5465/amj.2006.21794663.
Reed M.S., 2008, Stakeholder participation for environmental management: A literature review, Biological Conservation, 141(10), ss. 2417-2431, https://doi.org/10.1016/j.biocon.2008.07.014.
Reis L.V, Kipper L.M., Velasquez F.D.G., Hofmann N., Frozza R., Ocampo S.A., Hernandez C.A.T., 2018, A model for Lean and Green integration and monitoring for the coffee sector, Computers and Electronics in Agriculture, 150, ss. 62-73, https://doi.org/10.1016/j.compag.2018.03.034.
Rothenberg S., Pil F.K., Maxwell J., 2001, Lean, Green, and the Quest for Superior Environmental Performance, Production and Operations Management, 10(3), ss. 228-243, https://doi.org/10.1111/j.1937-5956.2001.tb00372.x.
Runowski H., Zietara W., 2011, Future Role of Agriculture in Multifunctional Development of Rural Areas, Applied Studies in Agribusiness and Commerce – APSTRACT, Agroinform Publishing House, Budapest, January, https://doi.org/10.19041/Apstract/2011/1-2/4.
Saaty T., 1996, Decision Making with Dependence and Feedback: The Analytic Network Process, Pittsburgh: RWS Publications.
Saaty T.L., 1980, The Analytic Hierarchy Process, McGraw-Hill, New York.
Venugopal V., Sundaram, S., 2017, An online writer identification system using regression-based feature normalization and codebook descriptors, Expert Systems with Applications, Vol. 72, ss. 196-206, http://dx.doi.org/10.1016/j.eswa.2016.11.038.
Verrier B., Rose B., Caillaud E., Remita H., 2014, Combining organizational performance with sustainable development issues: the lean and green project benchmarking repository, Journal of Cleaner Production, Vol. 85, ss. 83-93, https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2013.12.023.
Weinhofer G., Hoffmann V.H., 2010, Mitigating climate change – how do corporate strategies differ? Business Strategy and The Environment, 19, ss. 77-89, https://doi.org/10.1002/bse.618.
Wiatrak A.P., 2016, Sieć innowacji w rolnictwie – istota, cele i uwarunkowania, Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, Roczniki Naukowe, Tom XVIII, zeszyt 3.
Zielecki W., 2015, Źródła i istota Lean Manufacturing, [w:] Antosz K., Pacana A., Stadnicka D., Zielecki W., Lean manufacturing doskonalenie produkcji, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów, s. 13.
Zimniewicz K., 2003, Współczesne koncepcje i metody zarządzania, PWE, Wyd. II zmienione, Warszawa 2003, s. 12.
Zych A., 2013, Wykorzystanie czynników innowacyjności w małych i średnich przedsiębiorstwach (na przykładzie branży rolno-spożywczej), Praca doktorska na kierunku Zarządzanie wykonana pod kierunkiem Prof. dr hab. A.P. Wiatraka, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Warszawski, Zakład Jakości Zarządzania.